رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی (زادهٔ ۱۳۰۴ در اردبیل – درگذشتهٔ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۴) اذان گوی مشهور ایرانی و تاریخی جهان اسلام در آواز بیات ترک و در گوشه روح الارواح (در ۵۰ سال گذشته) است. این اذان در در سال ۱۳۳۴ در استودیو یک رادیو ضبط شد. در سال ۱۳۸۷ اذان رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی اثر ملی معنوی شناخته شد. اذان‌هایی که توسط او خوانده شده‌است، هنوز به عنوان زیباترین اذان‌های موجود در رسانه‌های صوتی و تصویری ایران پخش می‌گردد.

رحیم موذن زاده اردبیلی حدود ۴۰ سال بعد(سال ۸۴)، در آخرین روزهای زندگی خود، جلوی دوربین امید شریف موسوی - سازنده فیلم مستند عاشقانه‌های ایرانی - که درباره اذان ایرانی و زندگی آن است می‌رود و اذان زیبایش را برای دومین و البته آخرین بار تکرار می‌کند.

رحیم موذن زاده مشهور به «بلال ایران»، در سال ۸۴ به خاطر ابتلا به بیماری سرطان در بیمارستان مدائن تهران بستری شد. او در بهار همان سال از دنیا رفت.

شاه ابوالمظفر بن شیخ حیدر بن شیخ جنید معروف به شاه اسماعیل یکم (زاده ۱۷ ژوئیه ۱۴۸۷ و درگذشته ۲۳ مه ۱۵۲۴) پایه‌گذار سلسله پادشاهیصفوی می‌باشد. حکم رانی شاه اسماعیل به دو دلیل نقطه عطفی درتاریخ ایران است. دلیل نخست این است که بعد از حمله اعراب به ایران، به مدت ۸ و نیم قرن هیچ خاندان ایرانی بر ایران به صورت مستقل حکم رانی نداشت، بلکه ایران توسط خلفای عرب، سلاطین ترک، خان‌های مغول اداره می‌شد؛ اگر چه در این مدت آل بویه (حک ۳۳۴-۴۴۷ ه. ق/ ۹۴۵-۱۰۵۵ م) حکم رانی می‌کرده‌اند، اما آن‌ها بر بخشی از ایران چیره بوده‌اند. دلیل دوم، اعلام رسمی مذهب شیعه دوازده امامی بود. شاه اسماعیل شاعری پرکار بود که با تخلص خطایی شعر می‌سرود وی پس از عمادالدین نسیمی، ادبیات آذربایجانی را گسترش داد. علاوه بر ترکی آذربایجانی به زبان فارسی نیز شعر می‌سرود که تنها چند نمونه از اشعار فارسی وی به جا مانده‌است.

 گروه بین‌المللی حقوق اقلیت‌ها؛ ۲۴٪ از بافت قومی ایران معادل با ۱۶ میلیون نفر را از قومیت آذری برآورد کرده است . Wiki آذری ها در 28 کشور از جهان

پراکنش مردم آذری یا مناطق آذری‌نشین یک گروه قومی مسلمان، ترک-زبان که عمدتاً مناطق سنتی آذری‌ها خاورمیانه و قفقاز می‌باشد. در فلات ایران عمده سکونتگاهشان شمال غرب (شامل آذربایجان، زنجان) است، اما پراکندگی اقوام آذری در ایران به بخش شرا در شرق، مناطق شمالی همدان، قسمت‌های غربی و جنوبی قزوین به همراه اقلیت‌هایی در استان‌های گیلان، مرکزی، کردستان و کرمانشاه کشیده شده است. در قفقاز نیز اقوام پرتعدادی از آذری‌ها سکونت دارند که عمدتاً در جغرافیای جمهوری آذربایجان، داغستان و بورچالی زندگی می‌کنند. علاوه بر این در آناتولی شرقی دراستان قارص و ایغدیر، آذری‌ها از دوران صفویه سکونت دارند. فضای غالب این مناطق در محاصره فرهنگ آذری، لباس آذربایجانی، زبان ترکی آذربایجانی، هنر آذربایجانی، ادبیات آذربایجانی، ادبیات شفاهی آذربایجانی، موسیقی آذربایجانی، رقص آذربایجانی، آشپزی آذربایجانی می‌باشد.

آذری های ایرانی

شاه اسماعیل	خامنه‌ای	بابک خرمدین	شمس تبریزی	صائب تبریزی
آخوندزاده	پیشه‌وری	طباطبایی	علی جوان	عمواوغلی
بازرگان	جهانشاه قراقویونلو	لطفی‌زاده	بهرنگی	ستارخان
شریعتمداری	شهریار	فرح دیبا	خیابانی	موسوی
گوگوش	سامی یوسف	علی دایی	هادی ساعی	بهروز وثوقی

شیخ کلخوران در 3کیلومتری شهر اردبیل واقع شده (در حال حاضر به علت گستردگی شهر اردبیل به یکی از محله‌های آن تبدیل گشته)این آبادی از دیر باز به علّت وجودآرامگاه جد سلاطین صفوی در آن مورد توجه بوده که ازنظرآبادانی باشهراردبیل رقابت داشته ومهاجرپذیربوده وعده ای از علمای طالقان وجبل عامل لبنان و اهالی خیاو مهاجرت ودرآن سکونت گزیدند لیکن براثرتوسعه اردبیل متصرفات آن ضمیمه اردبیل وهمانند ادغام شهرری درتهران جزو محلات قسمت شمالی اردبیل محسوب شده ومرکزیت دهستان کلخوران راداراست.

بزرگترین مجموعه تاریخی کلخوران شیخ آرامگاه امین‌الدین جبرائیل است، که به پدرشیخ صفی‌الدین اسحق، جد سلاطین صفوی تعلق دارد و در نیمه اوّل قرن دهم هـ.ق احداث شده است.

ملانصرالدین بنا به روایتی در سال 1208 در خراسان و در زمان حکومت سلجوقیان متولد شد. او شخصیتی فکاهی و بذله‌گو در فرهنگ‌های عامیانه ایرانی، افغانی، ترکیه‌ای، عربی، قفقازی، هندی، پاکستانی و بوسنی است که در یونان هم محبوبیت زیادی دارد و در بلغارستان و روسیه هم شناخته ‌شده است؛ به گونه ای که بر سر ایرانی و ترک و افغان و... بودن او همواره مناقشه وجود داشته است. 

درباره وی داستان‌های لطیفه‌ آمیز فراوانی نقل می‌شود و این موضوع که وی شخصی واقعی بوده یا افسانه‌ای، مشخص نیست. برخی منابع او را واقعی و هم عصر تیمور لنگ (فوت در ۸۰۷ ق) یا حاج بکتاش (فوت در ۷۳۸ ق) دانسته‌اند. نکته دیگر اینکه در نزدیک آق‌شهر از توابع قونیه محلی است که با قفلی بزرگ بسته شده و می‌گویند که قبر ملانصرالدین در آنجاست. ضمن اینکه در مسکو نیز مجسمه ای از او ساخته شده که در محوطه مقابل ایستگاه مترو "مالادوژنایا" واقع در غرب مسکو نصب شده است.

او در سال ۱۸۸۱ میلادی در شهر تسالونیکی در شمال یونان فعلی، که در آن زمان جزئی از امپراتوری عثمانی بود، به دنیا آمد.

در ابتدا وارد ارتش عثمانی شد و در طرابلس لیبی با ایتالیایی‌ها جنگید. آتاترک در دههٔ اول قرن بیستم به همراه گروهی از افسران ترک، که ترک های جوان نامیده شدند، پایه‌های اصلاحات در ارتش و دولت را به نفع ملی‌گرایی ترک‌ها تثبیت کرد. در جنگ‌های بالکان به سمت فرماندهی رسید و در سال ۱۹۱۶ در تنگه داردانل و شبه جزیره قالیبولی در برابر انگلیسی‌ها مقاومت کرد و مانع اشغال استانبول توسط نیروهای بریتانیا ومتفقین در جنگ جهانی اول شد. او سپس در جبهه روس نبرد کرد.

حاجى بکتاش ولى نیشابورى (١٢٧٠- ١٢٠٩) فیلسوف، ولى و انسان گراى بزرگ از تورکان نیشابور خراسان است و طریقت علوى بکتاشیه منتسب به وى بوده و در اطراف شخصیت وى تشکل پیدا کرده است. او از نخستین مشوقان و اشاعه دهندگان زبان و ادبیات ترکى در اناتولی است.

به باور ترکان علوى قزلباش و بکتاشى، حاجى بکتاش ولى و شاه اسماعیل ختایى هر دو پیرو رهبر ترکى مى باشند که در راه تاسیس اتحاد ترکان اوغوز مجاهدت نموده اند.

از جمله برخورد هاى مولانا جلال الدین رومى تماس وى با حاجى بکتاش ولى خراسانى است. حاجى بکتاش به احتمال بسیار با مولانا در ارتباط بوده و هر دو به یقین از یکدیگر خبردار بوده اند. حاجى بکتاش با دو شخصیت تاریخ ساز ترک دیگر، اخى ائورن خویى متوفى به سال ۱۲۶۰ و بابا الیاس خراسانى متوفى در نیمه دوم قرن سیزده میلادى در آسیاى صغیر ملاقات نموده است.

این هم از ولایت نامه که شرح حال حاجى بکتاش را باز مى گوید و هم از مناقب العارفین که ترجمه حال مولانا را می دهد به سهولت بدست مى آید!

نظرات دانشمندان و سياست مداران درباره ترك ها

HAMMER (مورخ آلماني)

تاريخ از ترك ها چيزهاي زيادي ياد گرفته است. آثار زيادي از ترك ها به جاي مانده است كه هر كدام زينت مدنيت انساني محسوب مي گردند.

7- Charnayev (فرمانده روس)

ترك ها علاوه بر جسارت بيكران خود صاحب نبوغ اراده شكني مي باشند. ترك ها با اين نبوغ فتوحات خود را انجام داده، مدنيت ها تشكيل داده و به تاريخ بشريت خدمت نموده اند. در اصل بدون چنين نبوغي حكمراني بر نصف اروپا براي قرن ها امكانپذير نبود.

برو به ادامه مطلب